Кыргыз Тилиндеги Ат Атоочтун Функционалдык-Семантикалык Өзгөчөлүгү
(FUNCTIONAL AND SEMANTIC FEATURES OF PRONOUNS IN THE KYRGYZ LANGUAGE )

Yazar : Cazgül CAKAKOVA    
Türü :
Baskı Yılı : 2024
Sayı : 3/2
Sayfa : 117-125
    


Abstract

Кыргыз тилиндеги ат атоочтор грамматикаларда каралганы менен, аларда ат атоочтун семантикалык жана функционалдык маанилери кеңири берилген эмес. Макалада ат атоочту бул өңүттө толуктоо, тактоо аракети менен бирге, анын лексико-семантикалык жана функционалдык өзгөчөлүктөрүн ачып берүү аракети көрүлөт. Ат атоочтун тилдеги эӊ керектүүлүгү мында турат: биринчиден, көп сөздөрдү маанисин өзгөртпөй туруп, аз сөз менен берүү жагынан ат атоочтор сөздөрдү артык баш кайталабоого алып келет; экинчиден, тездетүүчү, кыскартуучу ролу жагынан ал шарттуу түрдө жазуудагы скорописке жакын; үчүнчүдөн, сүйлөмдөгү кээ бир сөздөрдү улам кайталап отурбастан аны маанисине карата ат атоочтун түрлөрү аркылуу берүүнүн стилдик ролу да чоӊ. Ошондуктан ат атооч оозеки речте да жана адабий тилде да кеӊири колдонулат. Макалабызда ат атоочтун жактама жана шилтеме ат атоочтордун лексико-семантикалык жана функционалдык өзгөчөлүктөрүн белгилөө максатка алынды. Ат атоочтун тилдеги эӊ керектүүлүгү анын коммуникативдик сапаты менен түшүндүрүлөт. Ат атоочторду ушул сапатына карай дейксистик жана анафоралык топторго бөлүштүрүүгө болот. Макалада бул бөлүштүрүлгөн топтор боюнча сөз болот.

Keywords

Kırgız Türkçesi, zamir, işlevsel ve semantik özellikler, şahıs zamirleri, işaret zamiri.

Özet

The pronouns of the Kyrgyz language have been studied from the aspect of grammar whereas the semantic and functional features of the pronouns have not been broadly examined. The present paper is aimed at providing complete and definite data regarding the meanings of the pronouns along with revealing their lexical, semantic and functional traits. In the certain given language the pronouns may lead firstly to less repetition of words in terms of giving many words without changing their meaning; secondly, in terms of its accelerating and shortening role, it is conventionally close to cursive writing; thirdly, the stylistic role of giving the meaning of some words in the sentence without repeating with the help of pronouns is also great, therefore, the pronoun is widely used both in the spoken language and in the literary language. The aim of our article is to determine the lexico-semantic and functional features of the prepositional and referential pronouns. The greatest importance of
the pronoun in language is explained by its communicative quality. Pronouns can be divided into deixis and anaphoric groups based on this quality. The article will discuss these divided groups.

Anahtar Kelimeler

Kyrgyz language, pronoun, functional and semantic features, personal pronoun, demonstrative pronoun.